Án phí được hiểu là chi phí tiến hành tố tụng mà cá nhân, tổ chức (có nghĩa vụ) phải nộp cho cơ quan có thẩm quyền sau khi vụ án được xét xử xong. Cụ thể sau khi một vụ án được xét xử xong, Tòa tuyên án và ra bản án hoặc quyết định thì trong bản án hoặc quyết định đó sẽ tuyên cụ thể người phải chịu án phí và số tiền án phí phải nộp.
Do việc xét xử ở Việt Nam thông qua hai cấp sơ thẩm và phúc thẩm nên mỗi giai đoạn cũng có quy định về án phí khác nhau, gọi là án phí sơ thẩm và án phí phúc thẩm. Khi nộp đơn khởi kiện, đương sự phải đóng tạm ứng án phí và khi kháng cáo bản án sơ thẩm, đương sự phải nộp tạm ứng án phí phúc thẩm.
Cơ quan thu tiền tạm ứng án phí, án phí, lệ phí là cơ quan thi hành án dân sự cấp quận, huyện nơi Tòa án nhận (thụ lý) đơn khởi kiện.
Án phí dân sự (nói chung) chia làm 02 loại: Án phí đối với vụ án dân sự không có giá ngạch và án phí đối với vụ án dân sự có giá ngạch.
a) Án phí dân sự sơ thẩm đối với vụ án dân sự không có giá ngạch
Vụ án dân sự không có giá ngạch là vụ án mà trong đó yêu cầu của đương sự không phải là một số tiền hoặc không thể xác định được giá trị bằng một số tiền cụ thể nên pháp luật quy định một mức án phí dân sự sơ thẩm chung đối với vụ án dân sự không có giá ngạch. Hiện nay, theo quy định của Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí tòa án thì mức án phí đối với vụ án dân sự không có giá ngạch là 300.000 đồng. Các vụ án dân sự không có giá ngạch là các vụ án ly hôn không có yêu cầu chia tài sản, yêu cầu cấp dưỡng; tranh chấp về đòi tài sản cho mượn, cho ở nhờ…
Ví dụ: Anh A nộp đơn khởi kiện chị B tài TAND quận X đòi lại bức tranh trị giá 5 tỷ đồng.
Ta thấy trường hợp này xác định là vụ án dân sự. Căn cứ theo Khoản 1 Điều 27 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH 14 đối với tranh chấp đòi tài sản cho mượn thì đương sự phải chịu án phí dân sự sơ thẩm như đối với trường hợp này anh A chỉ đòi chị B bức tranh nên vụ án dân sự này có án phí không có giá ngạch là 300.000 đồng.
b) Án phí dân sự sơ thẩm đối với vụ án dân sự có giá ngạch
Vụ án dân sự có giá ngạch là vụ án mà trong đó yêu cầu của đương sự là một số tiền hoặc tài sản có thể xác định được bằng một số tiền cụ thể. Tùy vào tính chất của từng loại tranh chấp (dân sự, HN&GĐ, kinh doanh, thương mại, lao động) mà mức án phí dân sự sơ thẩm khởi điểm đối với mỗi loại vụ án dân sự là khác nhau. Mức nộp án phí nhiều hay ít tùy thuộc vào giá trị số tiền hoặc tài sản có tranh chấp hay nói cách khác là tùy thuộc vào giá ngạch của vụ án và được quy định cụ thể tại Danh mục án phí, lệ phí Tòa án ban hành kèm theo Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14.
Ví dụ: Anh A nộp đơn yêu cầu ly hôn với chị B và yêu cầu chia theo quy định pháp luật 50% căn nhà trị giá 10 tỷ đồng.
- Khi anh A nộp đơn khởi kiện, các tài liệu chứng cứ thêm theo đơn thì anh A phải nộp tạm ứng án phí.
Mức tạm ứng án phí anh A đóng sẽ là
= 300.000 đ+ 50%( 112.000.000 đ + 0,1%( 5 tỷ- 4 tỷ)
= 56.800.000 đồng
Án phí các đương sự phải nộp theo bản án tuyên như sau:
+ Ghi nhận sự tự nguyện ly hôn của A và B.
+ Chấp nhận một phần yêu cầu khời kiện chia tài sản của A, theo đó anh A được hưởng 40% giá trị căn nhà, chị B được hưởng 60% giá trị căn nhà
- Án phí:
+ Phần ghi nhận chấp nhận ly hôn, do đó hai bên đóng 50% mức án phí: 150.000 đ/ người
+ Anh A được chấp nhận 40% phần tài sản tranh chấp 10 tỷà anh A có 4 tỷ
+ chị B được chấp nhận 60% phần tài sản tranh chấp à chị B có 6 tỷ
Căn cứ theo điểm b khoản 5 Điều 24 Nghị quyết 326 thì
Án phí anh A đóng
= 150.000 đ+ 72.000.000đ+ 2% (4 tỷ- 2 tỷ)
= 112.150.000 đồng
Do anh A đã đóng tạm ứng án phí 56.800.000 đồng, nên anh A chỉ đóng 112.150.000 đồng – 56.800.000 = 55.350.000 đồng.
Án phí chị B đóng
= 150.000 đ+ 112.000.000 + 0.1% (6 tỷ – 4 tỷ)
= 114.150.000 đ
Ngoài ra, đương sự còn phải nộp án phí dân sự phúc thẩm. Án phí này phải nộp khi đương sự kháng cáo bản án sơ thẩm.
Trên đây là những hướng dẫn của Công ty Luật Nguyễn Cảnh về cách tính án phí trong vụ án dân sự. Hy vọng những hướng dẫn này sẽ hữu ích cho quý khách hàng. Nếu có vướng mắc vui lòng liên hệ Công ty Luật Nguyễn Cảnh – Đoàn Luật sư tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, SĐT: 090.250 7777 – 0254 6.555.999 hoặc email: congtyluatnguyencanh@gmail.com.
