Việc chuyển giao tài sản, đặc biệt là bất động sản, cho con cái là một quyết định quan trọng đối với nhiều gia đình. Không chỉ liên quan đến giá trị vật chất, việc này còn ảnh hưởng đến các yếu tố pháp lý, tình cảm và mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình. Hai hình thức chuyển giao phổ biến hiện nay là lập di chúc và làm hợp đồng tặng cho. Mỗi phương thức có những ưu điểm, nhược điểm và quy định pháp luật riêng, tác động trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ của các bên.
Bài viết dưới đây, Luật Nguyễn Cảnh sẽ phân tích chi tiết hai hình thức này, giúp cha mẹ có cơ sở để đưa ta quyết định phù hợp.
1. Lập Di chúc
Theo quy định tại Điều 624 Bộ Luật Dân sự 2015:
“ Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết ”.
Lập di chúc là cách cha mẹ định đoạt tài sản sau khi qua đời, đồng thời chủ động chỉ định người thừa kế và phân chia tài sản theo mong muốn của mình. Di chúc sẽ chỉ có hiệu lực tại thời điểm mở thừa kế, tức là khi người lập di chúc qua đời.
a) Ưu điểm
• Linh hoạt, dễ điều chỉnh: Cha mẹ vẫn giữ toàn quyền sở hữu và có thể thay đổi nội dung di chúc bất kỳ lúc nào, phù hợp với tình hình tài chính và quan hệ gia đình.
• Chỉ định người thừa kế rõ ràng: Cha mẹ có thể để lại toàn bộ bất động sản hoặc tài sản cho một người con, trừ trường hợp con dưới 18 tuổi hoặc trên 18 tuổi nhưng mất khả năng lao động theo khoản 1 Điều 644 BLDS 2015.
• Hạn chế tranh chấp: Nếu di chúc được lập rõ ràng, công bằng, sẽ giúp giảm thiểu mâu thuẫn giữa các thành viên trong gia đình.
b) Nhược điểm
• Quy định pháp lý chặt chẽ: Nếu không tuân thủ quy định về hình thức và nội dung theo pháp luật dân sự thì di chúc có thể bị tuyên vô hiệu.
• Nguy cơ tranh chấp: Khi di chúc không hiệu lực, những người con có thể kiện tụng, kéo dài nhiều năm, gây mất tình cảm anh chị em giữa các người con.
• Thủ tục khai nhận di sản phức tạp: Khi thực hiện thủ tục khai nhận di sản, người nhận di sản (người được ấn định trong di chúc) có thể gặp khó khăn trong chuẩn bị các giấy tờ để làm bản tường trình nhân thân như: Giấy chứng tử của ông bà nội, ngoại, Giấy khai sinh của cha, mẹ, hoặc Giấy đăng ký kết hôn của cha mẹ.
2) Hợp đồng tặng cho
Theo Điều 465 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng tặng cho tài sản là sự thỏa thuận giữa bên tặng cho và bên nhận, trong đó cha mẹ chuyển nhượng tài sản cho con cái mà không yêu cầu bồi hoàn. Khác với thừa kế theo di chúc, tặng cho là giao dịch có hiệu lực ngay trong thời gian người tặng cho còn sống, và thường được thực hiện thông qua hợp đồng tặng cho có công chứng hoặc chứng thực
a) Ưu điểm
• Chuyển giao quyền sở hữu ngay lập tức: Con cái được toàn quyền sử dụng, định đoạt bất động sản ngay sau khi hoàn tất thủ tục. Điều này giúp tránh tranh chấp sau khi cha mẹ qua đời.
• Có thể kèm điều kiện: Cha mẹ có quyền quy định các nghĩa vụ trong hợp đồng tặng cho, ví dụ: Con phải chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ; Không được chuyển nhượng tài sản trong một khoản thời gian nhất định…..
b) Nhược điểm
• Rủi ro tài chính cho cha mẹ: Sau khi chuyển giao, cha mẹ mất quyền sở hữu, có thể gặp khó khăn nếu sau này cần sử dụng tài sản.
• Nguy cơ mâu thuẫn giữa các con: Nếu cha mẹ chỉ tặng cho một người con, những người còn lại có thể bất bình, dễ phát sinh tranh chấp.
3. Nên chọn hình thức nào?
Việc lựa chọn giữa lập di chúc và hợp đồng tặng cho phụ thuộc vào mục tiêu và hoàn cảnh gia đình. Chúng tôi sẽ lập bảng so sánh các đặc điểm mấu chốt của hai phương thức để bạn đọc tham khảo:
| Tiêu chí | Lập di chúc | Hợp đồng tặng cho |
| Thời điểm có hiệu lực | Sau khi cha mẹ qua đời | Ngay sau khi ký kết |
| Quyền kiểm soát tài sản | Cha mẹ giữ quyền sở hữu cho tới khi mất | Cha mẹ mất quyền sở hữu ngay sau khi tặng |
| Khả năng thay đổi | Có thể sửa đổi, hủy bỏ bất kỳ lúc nào | Không thể thay đổi sau khi hợp đồng có hiệu lực |
| Rủi ro tranh chấp | Có thể xảy ra nếu di chúc không rõ ràng | Ít tranh chấp hơn nếu công chứng đầy đủ |
| Tính công bằng | Dễ phân chia đồng đều cho nhiều con | Có thể tạo sự thiên vị, gây bất hòa |
Việc chuyển giao bất động sản cho con cái là một quyết định quan trọng và cần được xem xét kỹ lưỡng. Mỗi hình thức lập di chúc hay hợp đồng tặng cho đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Cha mẹ nên căn cứ vào tình huống cụ thể, mục đích sử dụng tài sản, và quan hệ trong gia đình để đưa ra quyết định phù hợp. Việc tham khảo ý kiến của các chuyên gia pháp lý cũng là một lựa chọn sáng suốt để đảm bảo quá trình chuyển nhượng tài sản diễn ra suôn sẻ và hợp pháp. Nếu bạn đọc cần thêm thông tin, hãy liên hệ ngay với Luật Nguyễn Cảnh – Hotline 090.670.8888 để được hỗ trợ nhanh nhất
