Nghĩa vụ cấp dưỡng cho con khi cha mẹ ly hôn là một nghĩa vụ pháp lý mà cha hoặc mẹ bắt buộc phải làm đối với con, nếu con là người chưa thành niên hoặc đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình, khi không là người trực tiếp nuôi dưỡng con sau khi đã chấm dứt quan hệ hôn nhân. Nghĩa vụ này được thực hiện dưới hình thức đóng góp tiền hoặc hiện vật tương ứng với nhu cầu thiết yếu của con, đồng thời phù hợp với khả năng thực tế của mình để bù đắp những tổn thất về mặt vật chất cho con khi con không được chung sống đồng thời với cha và mẹ. Bài viết dưới đây, Luật Nguyễn Cảnh sẽ thông tin tới bạn đọc những quy định về nghĩa vụ cấp dưỡng, mức cấp dưỡng cho con khi cha/mẹ không trực tiếp nuôi dưỡng con.
1. Nghĩa vụ cấp dưỡng của cha, mẹ đối với con cái
Cấp dưỡng là nghĩa vụ của cha mẹ trong việc hỗ trợ tài chính cho con cái, nhằm bảo đảm cho cuộc sống của con cái được đầy đủ và phát triển đúng đắn. Điều 110 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: “Cha, mẹ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên, con đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình trong trường hợp không sống chung với con hoặc sống chung với con nhưng vi phạm nghĩa vụ nuôi dưỡng con”.
Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để xác định đối tượng được cấp dưỡng, bao gồm: Con chưa thành niên và con đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. Theo quy định tại khoản 1 Điều 21 Bộ luật dân sự năm 2015 thì người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi. Trường hợp cha, mẹ ly hôn khi con chưa đủ 18 tuổi, người không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ phải chi trả tiền cấp dưỡng để đảm bảo quyền lợi cho con cho đến khi con trưởng thành. Đối tượng thứ 02 cha/mẹ không trực tiếp nuôi con phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng là con đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
Khoản 2 Điều 82 Luật Hôn nhân và gia đình cũng quy định: “ Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con”. Khi đó, cha hoặc mẹ không trực tiếp nuôi con, họ phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng. Nếu người không nuôi con không thực hiện nghĩa vụ này, người còn lại có quyền yêu cầu Tòa án can thiệp để đảm bảo quyền lợi cho con.
2. Mức cấp dưỡng
Mức cấp dưỡng khi cha mẹ không trực tiếp nuôi con được xác định căn cứ vào một số yếu tố. Điều 116 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định rằng mức cấp dưỡng sẽ được xác định theo thỏa thuận giữa các bên hoặc quyết định của Tòa án trong trường hợp không có sự đồng thuận. Các yếu tố sẽ được xem xét khi xác định mức cấp dưỡng bao gồm:
Thu nhập của người cấp dưỡng: Người không trực tiếp nuôi con phải cấp dưỡng một khoản tiền hợp lý, có thể là một phần thu nhập của mình. Tòa án sẽ căn cứ vào khả năng tài chính của người này để đưa ra mức cấp dưỡng hợp lý.
Nhu cầu của con cái: Mức cấp dưỡng phải đủ để đảm bảo các nhu cầu thiết yếu của con, bao gồm giáo dục, y tế, ăn uống và sinh hoạt.
Sự thỏa thuận giữa các bên: Nếu các bên có thể thỏa thuận về mức cấp dưỡng, thỏa thuận này sẽ được tôn trọng nếu hợp lý và đáp ứng đủ quyền lợi cho con cái.
Tình trạng sức khỏe và học hành của con cái: Nếu con cái có những nhu cầu đặc biệt như điều trị bệnh hoặc học tập ở môi trường đặc biệt, mức cấp dưỡng có thể sẽ được điều chỉnh cao hơn.
3. Trường hợp không thỏa thuận được về mức cấp dưỡng
Khi các bên không thể thỏa thuận được mức cấp dưỡng, Tòa án sẽ quyết định mức cấp dưỡng. Căn cứ tại Điều 7 Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP quy định nghĩa vụ cấp dưỡng cho con quy định tại khoản 2 Điều 82 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 như sau: “Tiền cấp dưỡng cho con là toàn bộ chi phí cho việc nuôi dưỡng, học tập của con và do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên không thoả thuận được thì Tòa án quyết định mức cấp dưỡng căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng.Mức cấp dưỡng do Tòa án quyết định nhưng không thấp hơn một nửa tháng lương tối thiểu vùng tại nơi người cấp dưỡng đang cư trú cho mỗi tháng đối với mỗi người con.”
Ví dụ, nếu Cha/mẹ đang cư trú tại phường Vũng Tàu, thành phố Hồ Chí Minh ly hôn, có 01 con chung, và người mẹ trực tiếp nuôi con, nhưng cha và mẹ không thỏa thuận được mức cấp dưỡng, Tòa án sẽ áp dụng Điều 7 Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP và quyết định mức cấp dưỡng cho con không thấp hơn 2.480.000 đồng/tháng (theo Nghị định số 74/2024/NĐ-CP).
Tóm lại, nghĩa vụ cấp dưỡng khi cha, mẹ không trực tiếp nuôi con là một phần quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi của con cái theo pháp luật Việt Nam. Mức cấp dưỡng cần được xác định một cách hợp lý, công bằng và đáp ứng đủ nhu cầu thiết yếu của trẻ em, giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần. Nếu có bất kỳ tranh chấp nào, tòa án sẽ là cơ quan có thẩm quyền để giải quyết và đảm bảo quyền lợi của trẻ em.
